Tematyka zajęć w semestrze I – Biostruktura i rozwój organizmu ludzkiego – część anatomiczna

Wykłady
Ćwiczenie 1

Wprowadzenie do anatomii jako nauki – komórki, tkanki, narządy, układy. Powłoka wspólna. Kościec osiowy – kręgosłup, żebra.

Przedmiot, plany nauczania, przebieg zajęć w roku. Zasady zachowania się w prosektorium. Zalecane podręczniki, atlasy. Rady dotyczące uczenia się anatomii. Pojęcia komórki, tkanki, narządu, układu. Charakterystyka tkanek, przykłady występowania. Terminologia anatomiczna – uwagi ogólne. Płaszczyzny, kierunki, podstawowa terminologia. Okolice i linie orientacyjne klatki piersiowej, grzbietu, miednicy i kończyny górnej oraz dolnej.

Powłoka wspólna – w szczególności: funkcja oraz struktury ją tworzące oraz skóra, gruczoły skóry, włosy, paznokcie.

Charakterystyka kręgosłupa (podział na odcinki, krzywizny, kanał kręgowy). Czynność kręgosłupa. Cechy budowy kręgu i cechy charakterystyczne poszczególnych odcinków kręgosłupa. Kość krzyżowa. Kość guziczna.

Żebra – cechy budowy (charakterystyka żebra pierwszego), rodzaje żeber. Mostek – cechy morfologiczne.

Anatomia człowieka żywego – określenie punktów kostnych klatki piersiowej (wcięcie szyjne i wyrostek mieczykowaty mostka, łuk żebrowy, kąt mostka). Liczenie żeber.

 

Ćwiczenie 2

Kościec kończyny górnej i kończyny dolnej.

Obręcz kończyny górnej. Łopatka i obojczyk Część wolna kończyny górnej. Kość ramienna. Kości przedramienia: kość łokciowa i kość promieniowa. Kości ręki: kości nadgarstka, śródręcza i palców.

Kości obręczy kończyny dolnej. Miednica. Kość miedniczna. Kość biodrowa. Kość kulszowa. Kość łonowa. Panewka stawu biodrowego. Otwór zasłonowy (otwór zasłoniony). Otwór kulszowy większy i mniejszy. Rozstęp wspólny: rozstęp mięśni i naczyń. Kanał sromowy. Kości części wolnej kończyny dolnej: kość udowa, kości goleni (kość piszczelowa i strzałka), kości stopy (stępu, śródstopia i palców).

Powtórzenie i utrwalenie elementów praktycznych z ćwiczeń poprzednich.

Ćwiczenie 3
Połączenia kości. Artrologia.

Biomechanika stawów. Różne typy stawów – podziały. Typ anatomiczny i/lub typ czynnościowy stawu. Staw prosty, staw złożony, staw zespołowy. Rodzaje połączeń kości – definicje, warunki do spełnienia. Cechy stałe i cechy niestałe stawów.

Połączenia w obrębie kręgosłup. Budowa i struktura krążka międzykręgowego. Połączenia żeber z mostkiem i kręgosłupem. Budowa ogólna, zmienność kształtu i mechanika klatki piersiowej.

Staw mostkowo-obojczykowy i staw barkowo-obojczykowy (powierzchnie stawowe, torebka stawowa, więzadła, zakres ruchów).

Stawy części wolnej kończyny górnej. Staw ramienny: powierzchnie, obrąbek stawowy, torebka, więzadła, zakres ruchów. Staw łokciowy: staw ramienno-łokciowy, staw ramienno-promieniowy, staw promieniowo-łokciowy bliższy (powierzchnie, torebka, więzadła, zakres ruchów). Błona międzykostna przedramienia. Staw promieniowo-łokciowy dalszy, staw promieniowo-nadgarstkowy (powierzchnie, krążek stawowy, zakres ruchów). Stawy ręki: Staw miedzy- i śródnadgarstkowy, stawy nadgarstkowo-śródręczne. Staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka (powierzchnie i rodzaje ruchów). Stawy śródręczno-paliczkowe i międzypaliczkowe.

Stawy obręczy kończyny dolnej i części wolnej kończyny dolnej. Staw krzyżowo-biodrowy. Spojenie łonowe. Miednica jako całość. Staw biodrowy (powierzchnie, torebka, więzadła, zakres ruchów, unaczynienie). Staw kolanowy (powierzchnie, torebka, więzadła zewnętrzntorebkowe i wewnętrznątrztorebkowe, zakres ruchów). Staw i więzozrost piszczelowo-strzałkowy. Błona międzykostna goleni. Staw skokowy górny i dolny – powierzchnie stawowe, zakres ruchów. Staw poprzeczny stepu. Stawy stępowo-śródstopne i międzyśródstopne. Stawy palców stopy. Mechanika stawów stopy. Sklepienie stopy.

Powtórzenie i utrwalenie elementów praktycznych z ćwiczeń poprzednich.

Ćwiczenie 4
Mięśnie – podstawy miologii. Mięśnie grzbietu, klatki piersiowej, brzucha i miednicy.

Mięśnie – podział, budowa, struktury pomocnicze mięśni.

Mięśnie grzbietu (przyczepy, unerwienie, unaczynienie, czynność): powierzchowne – m. czworoboczny, m. najszerszy grzbietu, m. równoległoboczny większy i mniejszy, m. dźwigacz łopatki, mm. zębate tylne; głębokie – m. prostownik grzbietu. Mięśnie podpotyliczne – przyczepy, unerwienie, unaczynienie, czynność. Powięzie grzbietu.

Mięśnie klatki piersiowej (przyczepy, unerwienie, unaczynienie, czynność): powierzchowne – m. piersiowy większy, m. piersiowy mniejszy, m. podobojczykowy, m. zębaty przedni; głębokie – mm. międzyżebrowe, mm. podżebrowe, m. poprzeczny klatki piersiowej. Powięzie klatki piersiowej. Topografia powrózka naczyniowo-nerwowego w przestrzeni międzyżebrowej

Przepona – definicja, części przepony. Otwory, rozwory, szczeliny i ich zawartość. Czynność przepony. Unerwienie i unaczynienie. Przepukliny przeponowe.

Mięśnie brzucha – przyczepy, unerwienie, unaczynienie, czynność. Pojęcie rozcięgna i ścięgna. Budowa pochewki mięśnia prostego brzucha powyżej i poniżej linii łukowatej oraz jej zawartość. Powierzchnia wewnętrzna przedniej ściany jamy brzusznej – fałdy, doły. Miejsca zmniejszonej oporności ścian jamy brzusznej – wymienić i podać ograniczenia. Tłocznia brzuszna i jej znaczenie kliniczne. Kanał pachwinowy – położenie i ograniczenie pierścieni pachwinowych (powierzchownego i głębokiego) ściany, przebieg i zawartość kanału pachwinowego. Pojęcie przepukliny. Przepukliny brzuszne – wrodzone i nabyte, wewnętrzne, szczegółowa znajomość stosunków anatomicznych w przepuklinie pachwinowej prostej i skośnej.

Przepona miedniczna, przepona moczowo-płciowa – części, budowa, czynność. Kanał sromowy, dół kulszowo-odbytniczy.

Powtórzenie i utrwalenie elementów praktycznych z ćwiczeń poprzednich.

Ćwiczenie 5
Mięśnie kończyny górnej.

Mięśnie obręczy kończyny górnej: m. nadgrzebieniowy, m. podgrzebieniowy, m. obły większy i m. obły mniejszy, m. naramienny, m. podłopatkowy – przyczepy, unerwienie, czynność. Dół i jama pachowa: ograniczenie, zawartość. Otwór pachowy przyśrodkowy i boczny. Grupa przednia mięśni ramienia: mięsień dwugłowy ramienia, m. kruczo-ramienny, m. ramienny (przyczepny, unerwienie, czynność). Grupa tylna mięśni ramienia: mięsień m. trójgłowy ramienia, m. łokciowy (przyczepy, czynność, unerwienie).

Okolice przedramienia. Dół łokciowy. Mięśnie przedramienia: grupy przednia, boczna i tylna – identyfikacja mięśni (przyczepny, unerwienie, czynność). Kanał nadgarstka, ograniczenia, zawartość. Dołek promieniowy. Mięśnie ręki: mięśnie kłębu kciuka, mięśnie kłębu palca małego i mięśnie środkowe dłoni – identyfikacja, czynność, unerwienie. Powiezie ręki, pochewki ścięgien.

Powtórzenie i utrwalenie elementów praktycznych z ćwiczeń poprzednich.

Ćwiczenie 6
Mięśnie kończyny dolnej.

Mięśnie grzbietowe obręczy kończyny dolnej. Grupa przednia – mięsień biodrowo-lędźwiowy (przyczepy, czynność, unerwienie). Grupa tylna – mięśnie pośladkowe, mięsień napinacz (naprężacz) powięzi szerokiej, gruszkowaty (przyczepy, czynność, unerwienie.

Mięśnie brzuszne obręczy kończyny dolnej – mm. zasłaniacze, mm. bliźniacze, m. czworoboczny uda (przyczepy, czynność, unerwienie). Powięź biodrowa i powięź pośladkowa.

Mięśnie uda. Grupa przednia mięśni uda – mięsień krawiecki, mięsień czworogłowy uda, mięsień stawowy kolana (przyczepy, czynność, unerwienie). Grupa przyśrodkowa mięśni uda – mięśnie przywodziciele, mięsień grzebieniowy i mięsień smukły (przyczepy, czynność, unerwianie). Grupa tylna mięśni uda – mięsień dwugłowy uda, mięsień półścięgnisty i mięsień półbłoniasty (przyczepy, czynność, unerwienie). Powięź szeroka. Pasmo biodrowo-piszczelowe. Przegrody międzymięśniowe.

Grupa przednia mięśni goleni: mięsień piszczelowy przedni, mięsień prostownik długi palców, mięsień prostownik długi palucha (przyczepy, czynność, unerwienie). Grupa boczna mięśni goleni: mięśnie strzałkowe (przyczepy, czynność, unerwienie). Grupa tylna mięśni goleni (przyczepy, czynność, unerwienie): warstwa powierzchowna: mięsień brzuchaty łydki, mięsień płaszczkowaty, mięsień podeszwowy; warstwa głęboka: mięsień podkolanowy, mięsień zginacz długi palców, mięsień piszczelowy tylny, mięsień zginacz długi palucha. Powięź podkolanowa. Dół podkolanowy.

Powięź goleni. Troczki prostowników, troczki mięśni strzałkowych, troczek zginaczy. Kanał kostki przyśrodkowej.

Krótkie mięśnie stopy: mięśnie grzbietu stopy i mięśnie podeszwowe.

Rozstęp wspólny – rozstęp mięśni i naczyń. Trójkąt udowy. Dół biodrowo-łonowy. Kanał przywodzicieli. Kanał udowy. Pierścień udowy. Rozwór odpiszczelowy. Przepuklina udowa. Kanał zasłonowy.

Powtórzenie i utrwalenie elementów praktycznych z ćwiczeń poprzednich.

Ćwiczenie 7
Nerw rdzeniowy. Splot szyjny i splot ramienny.

Morfologia i powstawanie nerwu rdzeniowego. Korzenie nerwów rdzeniowych – struktura, przebieg, zespolenia, miejsce połączenia korzeni w pień nerwu rdzeniowego, położenie w otworze międzykręgowym, stosunek do opon. Gałęzie nerwu rdzeniowego, w tym gałęzie brzuszne i gałęzie grzbietowe nerwu rdzeniowego – rodzaj włókien nerwowych i zakres unerwienia. Zwoje rdzeniowe.

Splot szyjny – definicja, stosunki topograficzne, gałęzie skórne i mięśniowe. Gałęzie grzbietowe odcinka szyjnego nerwów rdzeniowych. Punkty uciskowe.

Splot ramienny – definicja, topografia, pnie i pęczki splotu ramiennego. Gałęzie krótkie splotu ramiennego. Gałęzie długie splotu ramiennego. Nerw mięśniowo-skórny: początek, przebieg, gałęzie, zakres unerwienia. Nerwy: łokciowy, promieniowy, pośrodkowy – topografia, gałęzie, zakres unerwienia, objawy porażeń. Okolice ręki, unerwienie skóry kończyny górnej i ręki. Punkty uciskowe.

Powtórzenie i utrwalenie elementów praktycznych z ćwiczeń poprzednich.

Ćwiczenie 8
Nerw międzyżebrowy, splot lędźwiowy i splot krzyżowy. Układ autonomiczny.

Nerwy międzyżebrowe – gałęzie i zakres unerwienia. Punkty uciskowe.

Splot lędźwiowy – powstawanie, topografia, gałęzie. Ich przebieg i zakres unerwienia. Punkty uciskowe.

Splot krzyżowy – powstawanie, topografia, gałęzie, ich przebieg i zakres unerwienia. Unerwienie skóry pośladków i ud. Unerwienie skóry goleni i stopy. Topografia i zakres unerwienia nerwu piszczelowego i nerwu strzałkowego wspólnego oraz ich gałęzie. Punkty uciskowe.

Układ nerwowy autonomiczny – właściwości budowy (zwoje pnia współczulnego, zwoje splotów autonomicznych, zwoje pośrednie, zwoje śródścienne, itp., neurony i włókna przedzwojowe i zazwojowe). Antagonizm układu współczulnego i przywspółczulnego. Część śródścienna układu autonomicznego – położenie, budowa, funkcja. Splot błony mięśniowej i splot podśluzowy.

Układ współczulny – ośrodki współczulne rdzenia kręgowego. Pień współczulny – części, gałęzie.

Układ przywspółczulny – ośrodki w części krzyżowej rdzenia kręgowego. 

Część piersiowa pnia współczulnego – topografia, gałęzie. Sploty autonomiczne klatki piersiowej – położenie, powstawanie, budowa, funkcja. Splot sercowy, splot płucny, splot przełykowy, splot aortowy piersiowy.

Cześć brzuszna (część lędźwiowa) i część miedniczna (część krzyżowa). Sploty autonomiczne jamy brzusznej i miednicy. Splot trzewny – budowa, położenie, gałęzie, sploty wtórne. Splot międzykrezkowy – budowa, położenie, gałęzie, sploty wtórne. Sploty podbrzuszne: górny i dolny – budowa, położenie, gałęzie, sploty wtórne.

Odcinek szyjny (ogólnie), odcinek piersiowy (dokładnie) i odcinek brzuszny nerwów błędnych (dokładnie) – topografia, gałęzie, powstawanie splotów autonomicznych.

Ból trzewny i somatyczny w aspekcie unerwienia narządów jamy brzusznej. Pola Heada.

Powtórzenie i utrwalenie elementów praktycznych z ćwiczeń poprzednich.

Ćwiczenie 9
Repetytorium 1.

Ćwiczenie 10
Naczynia krwionośne: podstawy angiologii. Unaczynienie ścian klatki piersiowej, naczynia klatki piersiowej, brzucha i miednicy. 

Krążenie duże i małe. Pień płucny. Aorta wstępująca i łuk aorty – gałęzie.

Aorta zstępująca – część piersiowa – budowa warstwowa ścian, stosunki topograficzne. Gałęzie ścienne aorty piersiowej (m.in. t. przeponowa górna, tt. międzyżebrowe tylne) i trzewne. Gałęzie tętnicy podobojczykowej oraz jej części.

Aorta zstępująca – część brzuszna – budowa warstwowa ścian, przejście przez przeponę, położenie, gałęzie aorty i ich topografia. Tętnicze krążenie oboczne w jamie brzusznej, fizjologia krążenia trzewnego.

Tętnice biodrowe wspólne, tętnice biodrowe wewnętrzne i tętnice zewnętrzne – przebieg, gałęzie, żyły towarzyszące.

Żyła główna górna – dopływy i miejsce ujścia. Żyły ramienno-głowowe. Odpływ krwi żylnej ze ścian klatki piersiowej (układ żył nieparzystych, żył skórnych przedniej ściany klatki piersiowej).

Żyła główna dolna – części, przejście przez przeponę, dopływy i obszary, z których zbiera krew. Anatomiczne połączenia żyły głównej górnej i dolnej.

Krążenie płodowe – pozostałości po krążeniu płodowym w klatce piersiowej i jamie brzusznej.

Powtórzenie i utrwalenie elementów praktycznych z ćwiczeń poprzednich.

Ćwiczenie 11
Unaczynienie kończyny górnej i kończyny dolnej. Układ chłonny.

Tętnica podobojczykowa – topografia, gałęzie. Tętnica i żyła pachowa – przebieg w jamie pachowej, odgałęzienia. Tętnice i żyły ramienia: tętnica ramienna, topografia, gałęzie. Tętnice i żyły przedramienia: tętnica łokciowa i promieniowa (topografia, gałęzie). Sieć stawowa łokcia. Tętnice ręki i łuki dłoniowe: powierzchowny i głęboki, tętnice śródręcza i palców. Żyły kończyny górnej: powierzchowne i głębokie. Żyła odpromieniowa i odłokciowa.

Tętnica udowa – topografie, gałęzie, żyły towarzyszące. Tętnica podkolanowa – początek, przebieg, podział. Tętnice piszczelowe – przebieg, gałęzie. Sieć stawowa kolana. Tętnice i żyły stopy. Żyły kończyny dolnej: powierzchowne i głębokie. Układ żył powierzchownych i głębokich kończyny górnej i dolnej – anatomia kliniczna, zespolenia pomiędzy układem żył powierzchownych i głębokich oraz  zespolenia pomiędzy samymi żyłami powierzchownymi oraz samymi żyłami głębokimi, a także uwagi praktyczne.

Rodzaje naczyń chłonnych. Pojęcie limfangionu. Układ chłonny kończyny górnej i kończyny dolnej, grupy węzłów chłonnych. Układ chłonny oraz węzły chłonne jamy brzusznej i miednicy mniejszej. Przewód piersiowy – początek, przebieg, dopływy. Przewód chłonny prawy – początek, przebieg, dopływy. Naczynia i węzły chłonne klatki piersiowej. Kąty żylne. Znaczenie układu chłonnego w diagnostyce nowotworowej oraz w mechanizmie szerzenia się przerzutów nowotworowych.

Powtórzenie i utrwalenie elementów praktycznych z ćwiczeń poprzednich

Ćwiczenie 12
Serce i osierdzie.

Serce – stosunki topograficzne w klatce piersiowej (położenie, kształt, umocowanie). Cechy morfologiczne powierzchni zewnętrznej serca. Budowa ściany serca. Budowa poszczególnych jam serca. Zastawki serca – budowa, czynność. Rzut zastawek na przednią ścianę klaki piersiowej i miejsca osłuchiwania zastawek. Stłumienia serca – znaczenie w badaniu palpacyjnym. Krążenie wieńcowe (topografia tętnic wieńcowych, zakres unaczynienia, unaczynienie układu przewodzącego). Typy zaopatrzenia tętniczego serca. Pojęcie ostrego niedokrwienia mięśnia sercowego – ogólna diagnostyka (EKG – anatomiczne podstawy) i leczenie (koronarografia, angioplastyka wieńcowa, pomostowanie aortalno-wieńcowe, itp. – anatomiczne podstawy). Odpływ krwi żylnej ze ścian serca. Unerwienie serca. Wpływ układu autonomicznego na czynność mięśnia sercowego i układ przewodzący. Układ chłonny serca.

Osierdzie – definicja, podział, czynność, unaczynienie, unerwienie. Zatoki i zachyłki osierdzia oraz ich znaczenie kliniczne. 

Powtórzenie i utrwalenie elementów praktycznych z ćwiczeń poprzednich.

Ćwiczenie 13
Śródpiersie. Płuca. Opłucne. Tchawica. Gruczoł sutkowy. Grasica. Przełyk. Nerw przeponowy.

Okolice i linie orientacyjne klatki piersiowej.

Gruczoł sutkowy – budowa, unaczynienie, unerwienie, czynność i drogi odpływu chłonki z sutka.

Śródpiersie – definicja, podział i zawartość. Narządy, naczynia i nerwy śródpiersia górnego, przedniego, środkowego i tylnego.

Tchawica – stosunki topograficzne, budowa ściany tchawicy. Rozdwojenie tchawicy i różnica między prawym i lewym oskrzelem głównym. Unaczynienie i unerwienie tchawicy.

Grasica – budowa, stosunki topograficzne, czynność.

Część piersiowa przełyku – stosunki topograficzne, unaczynienie i unerwienie.

Opłucna – definicja, podział. Zachyłki opłucnowe. Więzadło płucne, osklepek opłucnej. Unerwienie i unaczynienie opłucnej. Czynność opłucnej. Płuca – stosunki topograficzne, budowa ogólna (układ części korzenia płuca w obrębie wnęki płuca po stronie prawej i lewej).

Podział drzewa oskrzelowego wewnątrzpłucnego. Segmenty oskrzelowo-płucne. Budowa miąższu płuc. Gronka płucne. Unaczynienie czynnościowe i odżywcze płuc. Unerwienie płuc.

Układ chłonny płuc. Czynność płuc (wentylacja płuc, dyfuzja gazów).

Mechanika oddychania i typy oddychania.

Powtórzenie i utrwalenie elementów praktycznych z ćwiczeń poprzednich.

Ćwiczenie 14
Otrzewna, przewód pokarmowy.

Otrzewna – budowa warstwowa, funkcje otrzewnej. Jama otrzewnej, zachyłki otrzewnej. Torba sieciowa – położenie i ograniczenia, wejścia do torby sieciowej, zachyłki i ściany torby sieciowej, narządy do nich przylegające. Siec mniejsza i większa. Budowa krezki i więzadeł w jamie brzusznej. Stosunek narządów do otrzewnej. Wzajemne położenie narządów jamy brzusznej – wymienić te narządy, wskazać ich położenie oraz określić, z jakimi narządami sąsiadują. Określić położenie poszczególnych narządów na osobniku żywym.

Przewód pokarmowy – części, ogólna budowa ścian przewodu pokarmowego – warstwy. Unerwienie i unaczynienie przewodu pokarmowego. Część brzuszna przełyku. Topografia nerwów błędnych w otoczeniu przełyku. Unaczynienie przełyku. Żołądek – budowa zewnętrzna i warstwowa. Błona śluzowa żołądka – gruczoły błony śluzowej, odrębność budowy w różnych częściach żołądka, żołądkowe enzymy trawienne. Budowa i czynność odźwiernika. Dwunastnica – budowa zewnętrzna i warstwowa. Błona śluzowa dwunastnicy – gruczoły dwunastnicze. Brodawki dwunastnicze. Jelito czcze i kręte – położenie przebieg, podział na części. Budowa błony śluzowej jelita w odcinku bliższym i dalszym. Funkcje jelita cienkiego. Pojęcie perystaltyki i perystoliki. Unaczynienie tętnicze żołądka, dwunastnicy, jelita czczego i krętego. Angioarchitektonika naczyń biegnących w różnych odcinkach jelita. Uchyłek Meckela – położenie, znaczenie praktyczne. Stosunek narządów przewodu pokarmowego do otrzewnej. Jelito ślepe (kątnica), okrężnica (wstępująca, poprzeczna, zstępująca, esowata, odbytnica) – położenie, czynność, unaczynienie, stosunek do otrzewnej. Wyrostek robaczkowy – budowa, znaczenie, warianty położenia. Różnice w budowie zewnętrznej, błonie śluzowej i angioarchitektonice jelita cienkiego i grubego. Odbytnica – budowa warstwowa, szczegółowa budowa błony śluzowej, unaczynienie tętnicze i żylne. Odbyt. Żylaki odbytu.

Anatomia człowieka żywego – punkty kostne miednicy, punkt Lanza, McBurneya oraz korelacja położenia poszczególnych narządów z odgłosami towarzyszącymi opukiwaniu jamy brzusznej.

Powtórzenie i utrwalenie elementów praktycznych z ćwiczeń poprzednich.

Ćwiczenie 15
Wątroba, trzustka i śledziona.

Wątroba – położenie, budowa zewnętrzna, podział na płaty. Wnęka, więzadła wątroby Budowa zraziła wątrobowego i czynność wątroby. Żółć – pochodzenie, znaczenie fizjologiczne. Wewnątrzwątrobowe drogi żółciowe. Unaczynienie czynnościowe i odżywcze wątroby. Żyły wątrobowe. Pojęcie segmentu wątrobowego, podział wątroby.

Pęcherzyk żółciowy – budowa zewnętrzna, położenie, funkcja. Zewnątrzwątrobowe drogi żółciowe i ich topografia.

Trzustka – położenie, podział na części, budowa. Czynność enzymatyczna i hormonalna trzustki. Przewody trzustkowe i ich topografia. Unaczynienie trzustki. Trawienie pokarmów w przewodzie pokarmowym.

Śledziona – położenie, budowa wewnętrzna i zewnętrzna, więzadła. Unaczynienie i funkcja śledziony.

Pojęcie krążenie wrotnego. Krążenie wrotne w jamie brzusznej i jego znaczenie fizjologiczne. Powstawanie i topografia żyły wrotnej wątroby. Nadciśnienie wrotne. Zespolenia między układem żyły wrotnej wątroby a żyłą główną górną i żyłą główną dolną.

Powtórzenie i utrwalenie elementów praktycznych z ćwiczeń poprzednich.

Ćwiczenie 16
Nerki, moczowody i pęcherz moczowy. Nadnercza. Cewka moczowa męska i żeńska.

Nerki – położenie, budowa zewnętrzna, topografia nerek. Osłonki nerki. Budowa nerki w przekroju czołowym. Nefron – budowa i czynność. Unaczynienie nerek. Pojęcie segmentu nerkowego. Odcinkowa budowa dróg wyprowadzających mocz.

Moczowód – budowa warstwowa ścian, przebieg, topografia, funkcja.

Pęcherz moczowy – budowa zewnętrzna, stosunek do otrzewnej. Budowa błony śluzowej pęcherza moczowego. Unaczynienie i unerwienie pęcherza. Mechanizm trzymania i wypierania moczu.

Cewka moczowa – przebieg, różnica w budowie cewki moczowej męskiej i żeńskiej.

Nadnercza – położenie, budowa zewnętrzna, czynność. Warstwowa budowa wewnętrzna – hormony odpowiadające poszczególnym warstwom i ich czynność.

Powtórzenie i utrwalenie elementów praktycznych z ćwiczeń poprzednich.

Ćwiczenie 17
Męskie narządy płciowe. Żeńskie narządy płciowe.

Jądro – budowa, położenie, osłonki jądra i ich pochodzenie. Zstępowanie jąder. Czynność hormonalna i plemnikotwórcza jądra. Najądrze – budowa, funkcja. Nasieniowód – budowa, przebieg. Powrózek nasienny – elementy wchodzące w skład powrózka, przebieg powrózka nasiennego. Gruczoł krokowy – położenie, budowa, szczegółowe stosunki topograficzne. Pęcherzyki nasienne i gruczoły opuszkowo-cewkowe. Fizjologiczne znaczenie gruczołów płciowych dodatkowych. Moszna. Prącie – budowa zewnętrzna i wewnętrzna, unaczynienie i unerwienie. Mechanizm erekcji i ejakulacji. Cewka moczowa męska – przebieg, podział na części, ujścia gruczołów.

Jajnik – położenie, budowa, czynność, więzadła, unaczynienie. Czynność hormonalna jajnika. Ciąża pozamaciczna. Jajowód – podział na części, warstwowa budowa ścian, czynność, unaczynienie. Macica – budowa zewnętrzna i warstwowa, unaczynienie. Prawidłowe i nieprawidłowe położenie i ułożenie macicy. Więzadła macicy. Cykliczne zmiany w błonie śluzowej macicy.

Srom – krocze, przedsionek pochwy i gruczoły przedsionkowe, ujście cewki moczowej, łechtaczka, wargi sromowe mniejsze i większe, błona dziewicza.

Pochwa – budowa warstwowa ścian sklepienia pochwy. Cewka moczowa żeńska. Anatomia zaplemnienia i zapłodnienia. Łożysko. Ciąża. Poród.

Unerwienie narządów płciowych zewnętrznych. Płeć genetyczna, gonadalna, somatyczna, socjopsychiczna. Dymorfizm płciowy w zakresie ogólnej budowy ciała. Wymiary miednicy, sprzężne, płaszczyzny miednicy.

Powtórzenie i utrwalenie elementów praktycznych z ćwiczeń poprzednich.

Ćwiczenie 18
Repetytorium 2

Ćwiczenie 19 lub ćwiczenie 20
Anatomia radiologiczna układu mięśniowo-szkieletowego (w tym w szczególności kończyn górnych i dolnych oraz ich obręczy).

Podstawy dotyczące radiologicznych technik obrazowania struktur kostnych kończyn górnych i dolnych oraz ich obręczy (zdjęcia RTG, USG, CT, MRI). Podstawy interpretowania poszczególnych struktur anatomicznych w technikach radiologicznych, w tym w szczególności na zdjęciu RTG kości kończyn górnych i dolnych oraz stawu ramiennego, stawu łokciowego stawów ręki, stawu biodrowego i kolanowego oraz stawów stopy. Podstawy  interpretacji poszczególnych struktur anatomicznych w badaniu USG i MRI układu mięśniowo-szkieletowego oraz stawów.

Ćwiczenie 19 lub ćwiczenie 20
Anatomia radiologiczna klatki piersiowej oraz jamy brzusznej i miednicy mniejszej.

Podstawy dotyczące radiologicznych technik obrazowania klatki piersiowej oraz jamy brzusznej i miednicy mniejszej (zdjęcia RTG, USG, CT, MRI, urografia, cholecystografia). Podstawy interpretacji poszczególnych struktur anatomicznych w technikach radiologicznych, w tym w szczególności na zdjęciu RTG klatki piersiowej i kręgosłupa oraz miednicy, tomografii komputerowej klatki piersiowej oraz jamy brzusznej oraz miednicy mniejszej, USG jamy brzusznej oraz miednicy mniejszej.